Ομιλία του Υφυπουργού Οικονομικών για τον Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών στην Ολομέλεια της Βουλής

Κύριε πρόεδρε, κυρίες και κύριοι Βουλευτές, πάγιο αίτημα εδώ και δεκαετίες στη χώρα μας αποτελεί η αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος. Η αναμόρφωση ενός συστήματος, που όπως είχε αποδειχθεί δεν ήταν κατάλληλο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κοινωνίας και της αγοράς. Η αναμόρφωση αυτή είναι το δικό μας έργο. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα. Πρόκειται για μία οικοδόμηση εκ βάθρων ενός νέου συστήματος σε επίπεδο νομοθετικό, σε επίπεδο δομών, σε επίπεδο διαδικασιών ακόμα και νοοτροπιών.
Η δουλειά μας ξεκίνησε εδώ και αρκετούς μήνες και έδωσε τα πρώτα δείγματα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος λίγες μέρες πριν. Με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος κάναμε το πρώτο μεγάλο βήμα στη νομοθετική μεταρρύθμιση. Ένα πρώτο βήμα, σύμφωνα με το οποίο συντάχθηκε ένα νομοθέτημα απλό, λειτουργικό και ανταποκρινόμενο στις οικονομικές εξελίξεις και τη νέα φιλοσοφία. Φτάσαμε στο επόμενο βήμα, που δεν είναι άλλο από τον Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών, για τον οποίο χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε την πολυνομία και την παγιωμένη γραφειοκρατία.
Οι διαδικασίες στη χώρα μας ήταν ταυτόσημες μέχρι σήμερα με αρνητικές συνέπειες για τη διοίκηση και τους φορολογούμενους σε χρόνο και χρήμα και κυρίως με ένα θολό τοπίο που δύσκολα ήταν διαχειρίσιμο. Αναμφίβολα χρειάστηκε να παλέψουμε με όλες τις παραπάνω στρεβλώσεις και παθογένειες που χαρακτηρίζουν αυτό το σύστημα για να εισάγουμε διαδικασίες απλές και κατανοητές.
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών μέχρι σήμερα δεν υπήρχε. Δημιουργήθηκε από την αρχή για να συνλειτουργήσει με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος. Δημιουργήθηκε για να κάνει το επόμενο βήμα. Αυτή τη φορά σε επίπεδο δομών και διαδικασιών. Και αν με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος απλοποιήσαμε με τον Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών διασφαλίζουμε τη λειτουργικότητα του συστήματος και θωρακίζουμε τις δομές του. Έχουμε για πρώτη φορά ένα ενιαίο κείμενο, όπου καταγράφονται οι φορολογικές διαδικασίες. Ένα κείμενο λειτουργικό και πάνω απ’ όλα σύγχρονο. Για πρώτη φορά στεκόμαστε απέναντι στην πολυδαίδαλη νομοθετική πραγματικότητα της φορολογικής διαδικασίας με μία απάντηση. Την απάντηση ότι μπορούμε να κάνουμε αυτό που φάνταζε μέχρι σήμερα σχεδόν αδύνατο. Ένα δηλαδή κωδικοποιημένο νομοθέτημα το οποίο θα διέπει τις φορολογικές διαδικασίες.
Ο νέος Κώδικας αποτυπώνει τις βέλτιστες πρακτικές, που ακολουθούνται παγκοσμίως από τα σύγχρονα φορολογικά συστήματα. Υιοθετεί μία νέα λογική σε αντιδιαστολή προς ό,τι ίσχυε μέχρι στιγμής. Προκειμένου να παραμείνει το κείμενο εύχρηστο και λειτουργικό οι διατάξεις του περιορίζονται κατά το δυνατόν στη διατύπωση γενικών κανόνων δικαίου και όπου απαιτείται εξειδίκευση παρέχεται εξουσιοδότηση στη φορολογική διοίκηση ώστε να εκδίδει την απαιτούμενη δευτερογενή νομοθεσία.
Πρόκειται λοιπόν για ένα κείμενο λειτουργικό, που ορίζει όσα είναι αναγκαία παραχωρώντας στη φορολογική διοίκηση την απαραίτητη εκείνη αυτονομία να προσαρμόζεται στις ανάγκες μίας κοινωνίας που διαρκώς εξελίσσεται. Γιατί ο Κώδικας φιλοδοξεί να αποτελέσει κομμάτι της εξέλιξης και συνοδοιπόρο της ανάπτυξης. Και οτιδήποτε εξασφαλίζει την εξέλιξη συνεισφέρει στην ανάπτυξη. Υπό αυτή την έννοια ο Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών συνιστά και αναπτυξιακό εργαλείο.
Ταυτόχρονα ο Κώδικας διευκολύνει την πρόσβαση του φορολογούμενου στις διαδικασίες ενισχύοντας το αίσθημα της ασφάλειας του δικαίου που κατά το παρελθόν είχε επανειλημμένα κλονιστεί. Απερίσπαστο άλλωστε μέρος της νέας φιλοσοφίας συνιστά και αυτό ακριβώς. Ο επανακαθορισμός δηλαδή της σχέσης του φορολογούμενου και της φορολογικής διοίκησης σε νέα βάση και με σταθερούς κανόνες. Και δεν σταματά εδώ.
Ο Κώδικας συνεισφέρει ασφαλώς και στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, αφού συντείνει στη διαφάνεια του φορολογικού περιβάλλοντος εν γένει δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για την παρακολούθηση των φορολογικών διαδικασιών από τις παγιωμένες στην καθημερινή εταιρική πρακτική δομές.
Όμως τα χαρακτηριστικά του Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών δεν δεν εξαντλούνται στην εισαγωγή των διαδικασιών είσπραξης των εσόδων και στις διοικητικές κυρώσεις και στα πρόστιμα. Με τον νέο Κώδικα εισάγεται μία νέα δομή στη δημόσια διοίκηση. Μία δομή πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της χώρας, που αποτυπώνεται  στην έννοια της φορολογικής διοίκησης, όχι ως μίας απλής θεωρητικής έννοιας άλλα ως μιας πραγματικής λειτουργικής της εφαρμογής όπως αυτή πλέον εκφράζεται από το Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων.
Καταργούνται οι κατακερματισμένες αρμοδιότητες των Δ.Ο.Υ., καθώς και η αποσπασματικότητα στην εφαρμογή της νομοθεσίας που οδηγεί σε άνιση μεταχείριση. Θεσπίζονται συγκεκριμένοι κανόνες ως προς τις δυνατότητες φορολογικής διοίκησης να εκδίδει ερμηνευτικές εγκυκλίους και οδηγίες.
Με λίγα λόγια δημιουργούνται οι κατάλληλες εκείνες συνθήκες και εξασφαλίζονται τα κατάλληλα εργαλεία προκειμένου να δημιουργηθεί το πλαίσιο για μία συμπαγή και λειτουργική φορολογική διοίκηση. Πρόκειται για μία μεγάλη καινοτομία κυρίες και κύριοι Βουλευτές. Μία καινοτομία, που νομίζω ότι αποτελεί θεμελιώδη απόδειξη ότι όταν μιλάμε για αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος πρέπει πλέον να μιλάμε με πράξεις.
Ο κώδικας εκτείνεται σε όλο το πεδίο της φορολογικής διαδικασίας, της είσπραξης των φόρων καθώς και διοικητικών κυρώσεων και προστίμων. Δεν περιλαμβάνει ποινικές διατάξεις, οι οποίες θα αξιολογηθούν και θα ενταχθούν σε ειδική ποινική νομοθεσία. Αρχικά, θα αφορά τους πιο σημαντικούς φόρους, αλλά η προοπτική είναι να ενταχθούν σταδιακά όλες οι φορολογίες, έτσι ώστε να υπάρχει ένα και μοναδικό νομοθέτημα οδηγός για όλες τις φορολογικές υποχρεώσεις. Στα επιμέρους σημεία του κώδικα αξίζει να σημειωθούν ενδεικτικά τα εξής:
•    Διατηρούνται και εκσυγχρονίζονται οι διατάξεις για εγγραφή στο μητρώο, λήψη αριθμού φορολογικού μητρώου και ο θεσμός του αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας.
•    Θεσπίζεται ολοκληρωμένο πλαίσιο για την παροχή πληροφοριών προς τη φορολογική διοίκηση από το φορολογούμενο ή τρίτους.
•    Διατηρούνται δοκιμασμένες στην πράξη θεσμοί όπως η δυνατότητα τροποποίησης της φορολογικής δήλωσης και της δήλωσης με επιφύλαξη.
•    Προβλέπονται οι αρχές που διέπουν το φορολογικό έλεγχο. Ως ένδειξη εμπιστοσύνης στον φορολογούμενο και εισάγεται η αρχή του μη ελέγχου όλων των δηλώσεων αλλά μόνο εκείνων που καλύπτουν τα κριτήρια κινδύνου τα οποία καθορίζει η φορολογική διοίκηση.
•    Προβλέπεται επίσης η κοινοποίηση των αποτελεσμάτων του ελέγχου στο φορολογούμενο πριν από την έκδοση της καταλογιστικής πράξης, προκειμένου αυτός να διατυπώσει τυχόν αντιρρήσεις του.
•    Ο Κώδικας στοχεύει στην άμεση και αυτόματη εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων ταυτόχρονα με την υποβολή τους. Έτσι προβλέπεται  ο άμεσος προσδιορισμός του φόρου. Σε περιπτώσεις μη υποβολής δήλωσης ή διακινδύνευσης της είσπραξης του φόρου, η φορολογική διοίκηση εξοπλίζεται με τη δυνατότητα της άμεσης κοινοποίησης της καταλογιστικής πράξης με εκτιμώμενα μεγέθη χωρίς όμως να αποστερείται ο φορολογούμενος από την εύλογη προστασία που κατοχυρώνεται και συνταγματικά.
•    Οριστικοποιείται χωρίς ασάφειες η παραγραφή του δικαιώματος του δημοσίου για έλεγχο, όπως και ο χρόνος διαφύλαξης των βιβλίων και στοιχείων στα πέντε χρόνια. Μόνο σε περιπτώσεις αδικημάτων φοροδιαφυγής που ορίζεται συγκεκριμένα στον κώδικα, η παραγραφή επεκτείνεται στα είκοσι χρόνια.Να τονίσω στο σημείο αυτό ότι οι διατάξεις περί παραγραφής ισχύουν για το μέλλον δεν ισχύουν αναδρομικά. Επανέλεγχος δεν επιτρέπεται, παρά μόνο αν υπάρξουν νέα στοιχεία, τα οποία δεν ήταν δυνατόν να γνωρίζει η φορολογική διοίκηση κατά τον αρχικό έλεγχο.
•    Περιλαμβάνεται νέα διάταξη για την αντιμετώπιση της φοροαποφυγής κατά το πρότυπο που έχει υιοθετήσει και συστήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
•    Οι πρόσθετοι φόροι και οι προσαυξήσεις αντικαθίσταται από το τόκο υπερημερίας. Προβλέπονται διοικητικά πρόστιμα, τα οποία είναι για τυπικές παραβάσεις, οι οποίες ελαχιστοποιούνται εύλογα και για ουσιαστικές παραβάσεις, οι παραβάσεις φοροδιαφυγής σημαντικά.  Με τον τρόπο αυτόν στη βάση των καλύτερων πρακτικών απλοποιούνται και εξορθολογίζονται τα πρόστιμα ώστε να είναι ρεαλιστική η προοπτική είσπραξης τους. Διασφαλίζεται η ίση μεταχείριση των φορολογουμένων, των φορολογουμένων, η διαφάνεια και η αναλογικότητα των κυρώσεων και γίνεται ένα ακόμη βήμα για την ουσιαστική καταπολέμηση φοροδιαφυγής.
•    Με μεταβατικές διατάξεις προβλέπεται η δυνατότητα υπαγωγής στο ευνοϊκότερο καθεστώς για εκκρεμείς υποθέσεις.
•    Στον Κώδικα εντάσσονται οι διατάξεις που ψηφίστηκαν πρόσφατα για τη διαδικασία ενδικοφανούς προσφυγής, εσωτερική επανεξέταση καθώς και για τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων χρεών.
•    Τέλος υπάρχει πρόνοια σε περιπτώσεις ανωτέρας βίας για τους φορολογούμενους να απαλλάσσονται από κυρώσεις και πρόστιμα.

Θα ήθελα στο σημείο αυτό να επαναλάβω ότι όπως και με τη διατύπωση και νομική βελτίωση που κάναμε στο άρθρο 46. Είναι σαφές και διαβάζω ότι εφαρμόζεται σε επείγουσες περιπτώσεις, στις οποίες αυτό απαιτείται για την αποτροπή επικείμενου κινδύνου, μιλάμε για τη συντηρητική κατάσχεση και όχι για κάποια άλλη κατάσχεση, που σημαίνει ότι είναι ένα μέτρο διασφάλισης συμφερόντων του δημοσίου και δεν απευθύνεται όπως κακώς έχει ειπωθεί και στην αίθουσα αυτή και έξω ότι αφορά την πλατιά μάζα. Αφορά συγκεκριμένες περιπτώσεις, που διακινδυνεύονται τα συμφέροντα του δημοσίου συνήθως σε μεγάλες περιπτώσεις φοροδιαφυγής.
Επίσης θα ήθελα να τονίσω ότι προβλέπεται δυνατότητα του φορολογούμενου να διατυπώσει τις απόψεις του σχετικά με τον διορθωτικό προσδιορισμό φόρου εντός 20 ημερών από την παραλαβή της έγγραφης γνωστοποίησης. Επίσης προβλέπεται αντίστοιχη δυνατότητα του φορολογούμενου να διατυπώνει τις απόψεις επί ατομικής ειδοποίησης καταβολής οφειλής εντός 30 ημερών από την επίδοση της ειδοποίησης Ένα μεγάλο καινοτόμο μέτρο ότι πλέον δεν θα υπάρχουν κατασχέσεις χωρίς να έχει γνώση ο φορολογούμενος γιατί ακριβώς με την ατομική ειδοποίηση του δίνεται αυτή η βεβαιότητα, η γνώση ότι επίκειται τέτοιο μέτρο έτσι ώστε να μην καταλαμβάνεται εξ απήνης και να μπορεί να ρυθμίσει την περίπτωση του.
Θα ήθελα να τελειώσω λέγοντας ότι ο Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας δεν μπορεί ασφαλώς από μόνος του να αντιμετωπίσει όλες τις παθογένειες της φορολογικής διοίκησης. Οριοθετεί το πλαίσιο για να μπορεί η φορολογική διοίκηση να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα και να περιοριστεί η γραφειοκρατία. Παράλληλα οι φορολογούμενοι θα έχουν πλέον συγκεκριμένη και ασφαλή γνώση του φορολογικού περιβάλλοντος σε θέματα διαδικασίας.
Χωρίς ένα σύγχρονο κώδικα φορολογικής διαδικασίας, ούτε η φορολογική συμμόρφωση μπορεί να αυξηθεί, ούτε να διαμορφωθεί ένα σύγχρονο εθνικό φορολογικό σύστημα. Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου συμπληρώνουμε και εκσυγχρονίζουμε περαιτέρω το φορολογικό περιβάλλον στη χώρα μας αποδεικνύουμε έμπρακτα ότι παρά τις δυσκολίες και τα στενά χρονικά περιθώρια είμαστε αποφασισμένοι να υλοποιήσουμε τη φορολογική μεταρρύθμιση. Σας ευχαριστώ πολύ.